Mudra Loan Yojana : स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी भांडवलाची आवश्यकता असते. ज्यांच्याकडे आर्थिक संसाधने आहेत, ते थेट गुंतवणूक करून व्यवसाय सुरू करतात. परंतु, आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत लोकांना कर्ज घेण्याशिवाय पर्याय उरत नाही. अशा लोकांसाठी केंद्र सरकारने विशेष कर्ज योजना सुरू केली आहे. रस्त्यावर फळे-भाज्या विकणे असो किंवा इतर लहान व्यवसाय, सरकार कोणत्याही गॅरंटीशिवाय 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज देते. सध्या, या योजनेत 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते, आणि भाजपने हे 20 लाख रुपये करण्याचे आश्वासन दिले आहे.
या योजनेचे नाव मुद्रा लोन योजना (Pradhan Mantri Mudra Yojana) आहे. 2015 मध्ये मध्यमवर्गीय नागरिकांना आपला व्यवसाय सुरू करण्यासाठी ही योजना सुरू करण्यात आली. यामध्ये 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज कोणत्याही गॅरंटीशिवाय दिले जाते. आता, भाजपने आपल्या निवडणूक जाहीरनाम्यात या योजनेतील कर्ज मर्यादा 20 लाख रुपये करण्याचे आश्वासन दिले आहे. विशेष म्हणजे, या योजनेद्वारे अनेक लोकांनी व्यवसाय सुरू केला आहे.
या योजनेंतर्गत शिशू, किशोर, आणि तरुण अशा तीन श्रेणींमध्ये कर्ज दिले जाते. शिशू श्रेणीत 50 हजारांपर्यंत, किशोर श्रेणीत 50 हजार ते 5 लाखांपर्यंत, आणि तरुण श्रेणीत 5 लाख ते 10 लाखांपर्यंतचे कर्ज दिले जाते. या कर्जासाठी कोणतीही गॅरंटी द्यावी लागत नाही. कर्जासाठी अर्ज करताना, तुम्हाला कोणता व्यवसाय सुरू करायचा आहे, हे सांगावे लागते.
कोणत्याही बँकेत जाऊन या योजनेचा लाभ घेऊ शकता. विविध बँका विविध व्याजदराने कर्ज देतात, जो साधारणपणे 10 टक्के ते 12 टक्क्यांदरम्यान असतो. अर्जासोबत दिलेल्या सर्व कागदपत्रांची बँकेकडून छाननी केली जाते, आणि सर्वकाही योग्य असल्यास मुद्रा कार्ड जारी केले जाते. हे एक प्रकारचे डेबिट कार्ड आहे, ज्याद्वारे तुम्ही आवश्यकतेनुसार व्यवसायासाठी पैसे काढू शकता.
मुद्रा लोन योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे लघु आणि मध्यम उद्योगांना प्रोत्साहन देणे आहे. लघु उद्योगांच्या वाढीसाठी आणि रोजगार निर्मितीसाठी ही योजना खूप उपयुक्त ठरली आहे. त्यामुळे ग्रामीण आणि शहरी भागातील उद्योजकांना आपले व्यवसाय स्थापन करण्यात मोठी मदत मिळाली आहे.
सरकारच्या या योजनेमुळे महिला उद्योजकांना विशेषत: लाभ झाला आहे. अनेक महिलांनी या कर्ज योजनेचा फायदा घेत आपल्या पायावर उभं राहण्याचा प्रयत्न केला आहे. त्यामुळे महिला सबलीकरणातही या योजनेचा मोठा वाटा आहे.
मुद्रा लोन योजनेची प्रक्रिया साधी आणि सोपी असल्यामुळे अनेकांना व्यवसाय सुरू करण्यासाठी प्रोत्साहन मिळाले आहे. त्याचबरोबर, कर्जाचे व्याजदर कमी असल्यामुळे व्यवसायाची आर्थिक स्थिती सुधारण्यास मदत होते. व्यवसायाच्या विस्तारासाठीही हे कर्ज उपयुक्त ठरते.
या योजनेच्या माध्यमातून सरकारने उद्योजकतेला चालना देण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. त्यामुळे देशातील बेरोजगारी कमी होण्यास मदत होते. विशेषत: तरुणांना आणि महिलांना व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आणि त्यांना स्वावलंबी बनवण्यासाठी ही योजना अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरली आहे.
सरकारने मुद्रालोन योजनेची माहिती अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचवावी, जेणेकरून जास्तीत जास्त लोक या योजनेचा लाभ घेऊ शकतील. तसेच, बँकांनीही या योजनेच्या अंमलबजावणीमध्ये पारदर्शकता ठेवावी आणि नागरिकांना योग्य मार्गदर्शन करावे.